Ga naar inhoud

Inrijden van een motor


Jacco76
 Delen

Aanbevolen berichten

INRIJDEN VAN MOTORFIETSEN

DOOR REDACTIE IN TECHNIEK, DINSDAG 17 NOV 2009 14:11
Eigenlijk wil je maar één ding als je net je nieuwe motor hebt en dat is rijden naar hartelust. Helaas is er een beperkende factor: de inrijperiode.hzabvoak68sr_594x450.jpg

 

Een noodzakelijk kwaad

Eigenlijk wil je maar één ding als je net je nieuwe motor hebt en dat is rijden naar hartelust. Helaas is er een beperkende factor: de inrijperiode. Als een kind dat met de handen op de rug gebonden in een speelgoedzaak staat, zul je de kilometers vol moeten maken, of kan het ook anders?

Uiteenlopende teksten vind je over het inrijden in de gebruikshandleidingen van motorfietsen, zoals: “De belangrijkste periode in de levensduur van het motorblok is de tijd tussen 0 en 1600 km” of “In het belang van een betrouwbare duurzaamheid en optimale prestaties van uw motorfiets dient u er vooral de eerste 500 km voorzichtig mee te rijden.” Het is duidelijk dat de eerste kilometers dus van grote invloed zijn op de latere prestaties van het motorblok. Dat de ene fabrikant maar 500 rustige kilometers verlangt, terwijl de andere een drievoud daarvan aangeeft, is vreemd. Eerst het nut en de noodzaak van inrijden.

 

Nut en noodzaak
Ondanks de tegenwoordige productieprocessen die onderdelen zeer nauwkeurig met kleine toleranties kunnen fabriceren, blijft het noodzakelijk om een motorblok in te rijden. Met name het inlopen - eigenlijk inslijten - van de zuigerveren en de cilinderwand op elkaar is erg belangrijk. Ten eerste voor een perfecte afsluiting van de verbrandingskamer, zodat er geen olie vanuit het carter in de verbrandingskamer komt (olie zuipt) en andersom, zodat er geen verbrandingsgassen langs de zuigers in het carter komen waardoor de olie sterk vervuild raakt. Een bijkomend voordeel van een goede afsluitende werking van de zuigerveren is dat het motorblok hierdoor goed presteert als het om motorvermogen gaat. Elke motorfietsfabrikant omschrijft in zijn gebruikshandleiding de methode waarmee volgens hem het beste resultaat wordt behaald. Zoals gezegd varieert het aantal ‘inrij’-kilometers sterk, toch staat het principe dat ze allemaal hanteren als een paal boven water: de eerste kilometers moet de motor op souplesse afleggen. Niet te hoog in toeren, ook niet te laag in toeren, liever niet met passagier en zeker niet volgas. Waarom allemaal niet? Het idee hierachter is dat de belasting van het motorblok laag moet blijven en dat volgt natuurlijk weer uit een theorie. De zuigerveren en de cilinderwand maken door hun ‘nog’ ruwe structuur niet overal contact en daardoor verdeelt de warmte zich niet goed. Ga je de motor nu zwaar belasten dan worden de zuigerveren hard tegen de cilinderwand gedrukt en loopt plaatselijk (bij de raakpunten) de temperatuur erg hoog op, de oliefilm die ertussen aanwezig is wordt te dun en dan kan het metaal van de zuigerveren het metaal van de cilinderwand direct raken, wat tot lasplekken kan leiden. Dat kan later een brandplek worden en zo kan er olieverbruik ontstaan en mis je vermogen, of nog erger. Even terug naar de druk van de zuigerveren op de cilinderwand. Die wordt niet bepaald door de spanning waarmee de veer tegen de cilinderwand aan drukt, want die kracht is niet heel erg hoog. De druk van de zuigerveer op de cilinderwand ontstaat als de zuiger omhoog gaat om het brandbare mengsel te comprimeren. Het mengsel drukt de zuigerveren naar buiten die daardoor hard tegen de cilinderwand aan duwen. Door hoge toeren of veel belasting bij wegtrekken vanuit een te laag toerental te voorkomen, krijgen de zuigerveren en cilinderwand de tijd om rustig langs elkaar heen te schuren en zo polijsten ze elkaar tot ze samen een perfecte afdichting verzorgen. Langdurig hetzelfde toerental rijden is ook niet goed, er moet worden gevarieerd binnen het opgegeven toerenbereik. Is dit dé methode om tot het beste resultaat te komen? Dat is niet helemaal zeker, wat wel zeker is: de motor blijft heel en zal probleemloos rijden want dat is inmiddels wel uit de praktijk van veel motorfietsen gebleken. Is dat niet het beste resultaat dan? Het is een veilige manier van inrijden, beslist, want er is de fabrikanten natuurlijk alles aan gelegen dat hun producten zo min mogelijk klachten opleveren, de klanten tevreden zijn en weer terugkomen en niet het minst belangrijke dat er geen schadeclaims ontstaan door de manier van inrijden.

 

Alternatief
De fabrikanten hebben dus een gedegen inrij-procedure die ze duidelijk in hun instructieboekje verkondigen, maar er is een Amerikaan die een andere methode van inrijden predikt en bovendien beweert dat de resultaten daarmee beter zijn. Het principe van het inslijten van de zuigerveren en de cilinderwand op elkaar blijft natuurlijk overeind, maar de wijze waarop je volgens zijn manier de eerste kilometers rijdt, is radicaal anders. Het begint met de motor rustig warm te laten draaien, zodat de olie de tijd krijgt alle hoeken en gaten van het splinternieuwe motorblok te bereiken. Daarna is het echter ook volledig gedaan met de rust. In de tweede, derde en vierde versnelling het gashendel volledig openen, zodat het blok er hard aan moet trekken, de cilindervulling optimaal is en de zuigerveren zo hard mogelijk tegen de cilinderwand aan drukken. Je hoeft niet tot in de toerenbegrenzer, als je maar zorgt dat de druk op de zuigerveren hoog is. Dus afwisselend accelereren en weer afremmen op de motor om weer vol op het gas te gaan, enzovoorts. Na circa 30 km de eerste keer olie vervangen, daarin zitten de meeste slijtagedeeltjes, om daarna het eerder genoemde rijgedrag gedurende 300 tot 400 kilometer vol te houden. Daarna zou je motor optimale prestaties moeten leveren qua maximaal vermogen en een laag olieverbruik. Na 2500 kilometer nogmaals de olie vervangen en de motor is compleet ingelopen. Het idee achter deze methode is dus een combinatie van de zuigerveren zo hard mogelijk tegen de cilinderwand duwen om het inloopproces optimaal te krijgen en het sluiten van het gas, waarbij door onderdruk in de verbrandingskamer olie naar boven wordt gezogen. Die olie zorgt voor de afvoer van slijtagedeeltjes en voor de koeling van de cilinderwand en de zuigerveren. Gezien de huidige zeer harde afwerking van de cilinderwand, zoals nicasil (nikkel, cadmium en silicium) of de keramische composietafwerking van Yamaha, die bestaat uit een aluminium-silicium legering, klinkt het wel logisch, maar druist het volledig tegen het gevoel in. Omdat dit zo’n delicate kwestie is, hebben we ons tot de Technische Universiteit van Eindhoven gewend en deze alternatieve methode op hun bord gelegd en om een reactie gevraagd.

 

Hoogwaardig onderzoek
Ook de TU heeft geen klip en klaar antwoord op de plank liggen over het inrijden van motorfietsen, maar heeft wel de tijd genomen om een en ander uit te zoeken. Uit een Duits laboratoriumonderzoek blijkt dat de methode van de Amerikaan wel hout zou kunnen snijden, alleen is de beredenering niet hetzelfde. De proef is uitgevoerd op een wandafwerking die in sommige motorblokken van Yamaha is toegepast, de aluminium-composiet variant.
Als het materiaal van de cilinderwand direct zwaar wordt belast, verandert de oppervlaktestructuur ten gevolge van de grote warmteontwikkeling. De slijtage is aanvankelijk groot, maar dat zwakt vervolgens af en komt nagenoeg tot stilstand. De eerste flinterdunne laag van de cilinderwand blijkt veel fijner van structuur te zijn geworden, waardoor de dichting van de zuigerveer aan de cilinderwand beter is en de slijtage verwaarloosbaar. Dit in tegenstelling tot de proef die een voorzichtige behandeling van de zuigerveren en cilinderwand nabootst. De slijtagecurve is bij deze voorzichtige werkwijze weliswaar minder steil, maar de slijtage loopt hoger op voordat de slijtagecurve afvlakt en bovendien komt de rustige inloopwijze niet tot een zelfde vlakke slijtagecurve, kortom de slijtage loopt uiteindelijk harder op dan bij het ruige werk. De structuurverandering blijkt niet tot stand te zijn gekomen waardoor de afsluiting minder is, het olieverbruik en de slijtage hoger zullen zijn en het vermogen logischerwijs lager. Pleit dit dan iedereen vrij die vanaf de eerste kilometer het gashendel tegen de stuit trekt? Nee, zeker niet. Het onderzoek is alleen nog maar uitgevoerd voor de legering van aluminium met silicium, wat dus in ieder geval alle andere wandafwerkingen in het ongewisse laat. Maar ook aan het zwaar belasten tijdens het inlopen van een motorblok met de ‘Yamaha-wandafwerking’ zijn grenzen. Loopt de temperatuur namelijk te hoog op door de zware belasting dan ontstaat er wel degelijk schade doordat de metalen van de cilinderwand en de zuigerveren rechtstreeks met elkaar in contact komen en voor veel schade kunnen zorgen.

 

Niet waterdicht
Het mag duidelijk zijn dat er nog voldoende ruimte is voor onderzoek naar de optimale manier om het motorblok van een motorfiets in te rijden, waarbij rekening gehouden moet worden met de verschillende wandafwerkingen. Welk gedrag bevelen wij nu aan tijdens de eerste kilometers met de nieuwe motorfiets? Aangezien er geen waterdichte nieuwe inzichten zijn, grijpen we terug naar het advies dat techneut Paul Klaver al een hele tijd geleden in MOTO73 gaf: “Het is raadzaam tijdens het inlopen van de motorfiets niet te moeilijk te doen en regelmatig fors te accelereren. Laat het toerental echter niet te hoog oplopen, want ook andere delen in het motorblok zijn onderhevig aan mechanische wrijving. Door die wrijving wordt er warmte ontwikkeld maar zolang die warmteontwikkeling maar kort duurt (door variërend rijgedrag) is er niets aan de hand. Dus even fors optrekken is gunstig voor het inlopen van het motorblok. Voer gedurende de eerste 500 tot 1000 kilometer het toerental steeds iets verder op (zoals in het instructieboekje staat) als je de motor door de versnellingen laat accelereren. En niet te lang doortrekken, maar juist vaak achter elkaar optrekken en afremmen. En het belangrijkste als laatste: warm voor elk ritje een motor altijd eerst goed op.”

 

Met nieuwe banden moet je altijd voorzichtig zijn.
Wat nog meer? Naast de zuigerveren en cilinderwand zijn er natuurlijk meer delen die werkelijk moeten inlopen. De koppeling en transmissie dienen ook rustig te worden behandeld. Daarnaast natuurlijk de nieuwe banden, die niet meteen alle grip bieden die ze later wel zullen hebben. En dan nog de remmen. De blokken moeten inslijten op de schijven en hiervoor geldt hetzelfde als voor de zuigerveren en de cilinderwand. Ze raken elkaar nog niet volledig en door de plaatselijke wrijving kan er te veel hitte ontstaan, dit voorkom je door rustig te remmen, de boel weer te laten afkoelen en weer opnieuw te remmen.

 

De fabrikanten
Een rondje bellen met de fabrikanten levert steevast dezelfde antwoorden op. Ze geloven niet in de ruige methode van de Amerikaan, maar dat is logisch, anders zouden ze tegen hun eigen instructies ingaan. Op de vraag of er speciale olie in de motorblokken gaat ter verbetering van het inlopen is het antwoord ook gelijkluidend. De eerste vulling van de olie voldoet aan de specificaties die de fabrikant later ook aan de olie stelt. Wat er precies in gaat blijft onduidelijk, want er kan gerust in eerste instantie een minerale olie in gaan, terwijl er later een volledig synthetische olie wordt geadviseerd. Na ongeveer 1000 kilometer worden zowel de olie als het oliefilter vervangen aangezien daar de meeste slijtagedeeltjes in zitten.

 

Waarom olie verversen?
Al gebruikt je motorfiets geen druppeltje olie is het toch noodzakelijk om de olie te verversen. De meeste motorrijders doen dat jaarlijks en dat is goed. Ondanks dat de olie namelijk blijft smeren raken de additieven uitgewerkt. Sommige additieven zijn bedoeld om zich aan vuil te binden, vuil dat in het oliefilter wordt afgevangen. Tijdig verversen van de olie zorgt er dus voor dat de olie naast smeren ook andere zaken blijft doen.

 

Bron: http://www.motor.nl/

Link naar reactie
Delen op andere sites

Gast
Dit topic is nu gesloten voor nieuwe reacties.
 Delen

  • Maak een account aan of meld je aan om een opmerking te plaatsen

    Je moet lid zijn om een opmerking te kunnen plaatsen of meer topics te kunnen zien

×
×
  • Nieuwe aanmaken...